Eetbare insecten: onsmakelijk of voedsel van de toekomst?

Sinds 1 januari 2018 geldt de nieuwe Europese Novel Food-Verordening (EU) 2015/2283. Deze verordening sluit de tot dusver bestaande juridische hiaten voor het in de handel brengen van insecten als levensmiddel. Talrijke start-ups hebben in een vroeg stadium de potentiële kansen gezien en leveren inmiddels eetbare insecten aan supermarktketens.

Meelwormburgers, krekelpesto, miereneieren of sprinkhaanspiezen. Onsmakelijk? Toch worden insecten in grote delen van de wereld heel vanzelfsprekend gegeten. Ze zijn rijk aan voedingstoffen en hebben vergeleken met vlees een heel kleine ecologische voetafdruk. Ze hebben veel minder voeding nodig dan de conventionele vleesleveranciers en stoten amper broeikasgassen uit. Wat dat betreft worden ze terecht gezien als voedingsmiddel van de toekomst en als echt alternatief voor conventionele vleesproducten. Tegelijkertijd werpt het nuttigen van insecten als levensmiddel vragen op, onder meer van juridische aard.

Insecten als nieuw voedingsmiddel

Tot dusver was de rechtspositie van insecten als voedingsmiddel niet eenduidig. De oude Europese verordening voor “nieuwe voedingsmiddelen” (novel food verordening (EG) nr 258/97) regelde alleen het in het verkeer brengen van “voedselingrediënten die uit dieren zijn geïsoleerd”. Hele dieren werden niet expliciet vermeld in de verordening.

Dit hiaat leidde tot zeer uiteenlopende interpretaties in de verschillende lidstaten van de Europese Unie. Terwijl insecten bijvoorbeeld in de Benelux-landen vaker als voedingsmiddelen te vinden zijn, gingen de handhavingsautoriteiten in de Duitse deelstaten doorgaans veel strenger te werk.

De nieuwe Europese Novel Food-Verordening schept duidelijkheid

Sinds 1 januari 2018 is de nieuwe Novel Food-Verordening (EU) 2015/2283 van kracht. Deze verordening sluit het tot dusver bestaande juridische vacuüm en harmoniseert de verschillende werkwijzen binnen de Europese Unie.
Insecten – zowel hele dieren als ook delen ervan – worden in de nieuwe verordening expliciet genoemd. Voortaan geldt dat alle insecten of producten die insecten bevatten en die als levensmiddel op de markt worden gebracht, vooraf geanalyseerd moeten worden op mogelijke veiligheidsrisico’s voor de menselijke gezondheid en vervolgens toegelaten moeten worden.

De toelatingsprocedure voor Novel Food

In de nieuwe verordening is ook de toelatingsprocedure gewijzigd. Een aanvraag tot toelating als levensmiddel moet niet meer bij een lidstaat worden ingediend, maar direct bij de Europese Commissie. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) beoordeelt de aanvraag en de lidstaten ontvangen hierover vervolgens een mededeling.

Alternatief – en dat is eveneens nieuw – kan de nieuwe aanmeldingsprocedure in sommige gevallen ook voor traditionele voedingsmiddelen uit een derde staat worden gebruikt. Aangetoond moet worden dat het betreffende voedingsmiddel in de derde staat al meer dan 25 jaar wordt genuttigd en er geen bedenkingen bestaan met betrekking tot de voedselveiligheid. Het is dus denkbaar dat sommige voedselmiddelen, waarin bepaalde insectensoorten zijn verwerkt op deze wijze worden toegelaten tot de Europese markt.

Unielijst met goedgekeurde nieuwe voedingsmiddelen

Met de nieuwe Novel Food-Verordening wordt tevens een zogenaamde Unielijst met goedgekeurde nieuwe voedingsmiddelen ingevoerd. Deze lijst bevat alle tot dusver toegelaten nieuwe voedingsmiddelen, inclusief de etiketteringsvoorschriften en de voorwaarden waaronder het voedingsmiddel mag worden gebruikt.
De Unielijst wordt bijgehouden door de Europese Commissie en is openbaar (Unielijst Novel Food). Het voordeel van de Unielijst is dat een voedingsmiddel dat is toegelaten geen tweede keer toegelaten hoeft te worden. Wanneer een voedingsmiddel dus in de lijst is opgenomen, kunnen andere producenten producten met dezelfde specificaties en gebruiksvoorwaarden in de handel brengen zonder opnieuw een aanvraag op toelating in te moeten dienen.

De Duitse markt biedt kansen

De nieuwe Novel Food-Verordening heeft tot gevolg dat de Duitse markt zich heeft geopend voor eetbare insecten. Dit biedt kansen voor Nederlandse aanbieders van eetbare insecten of van producten waarin eetbare insecten zijn verwerkt. Wilt u meer weten over exporteren naar Duitsland of over een Duitse webshop voor eetbare insecten, neem dan gerust contact op met een van onze Nederlandstalige advocaten.