Het uitvoeren van bouwopdrachten in Duitsland

Nederlandse aannemers die bouwopdrachten uitvoeren in Duitsland krijgen te maken met de Duitse regelgeving. In deze bijdrage zetten wij voor u de belangrijkste regels op een rij. We zullen ingaan op de algemene voorwaarden in de bouw (VOB/B), het “Arbeitnehmer-Entsendegesetz“, de “Handwerkskarte” en de “Freistellungsbescheinigung” die u in het kader van de bouwvoorheffingsregeling nodig heeft.

De algemene voorwaarden in de bouw

Nederlandse aannemers die in opdracht van een Duitse hoofdaannemer bouwprojecten uitvoeren in Duitsland krijgen in de praktijk vooral te maken met deel B van de VOB (“Allgemeine Vertragsbedingungen für die Ausführung von Bauleistungen”, afgekort VOB/B). Wat houdt dit in? De VOB/B is een door de wetgever geformuleerde reeks bepalingen met als doel de geldende regels van het wettelijke bouwcontractenrecht, zoals vastgelegd in het Duitse Burgerlijk Wetboek (BGB), aan te vullen en gedeeltelijk ook te wijzigen. In het burgerlijke recht ontbreken namelijk specifieke regelingen voor het bouwrecht. Zo bevat de VOB/B bijvoorbeeld speciale regelingen voor het te laat opleveren van bouwwerkzaamheden.

De opdrachtgever en de opdrachtnemer van bouwwerkzaamheden dienen in principe overeen te komen of de VOB/B van toepassing is. Echter dit “overeenkomen” gebeurt in de praktijk sneller dan dat (Nederlandse) aannemers vaak denken. Het is al voldoende wanneer de opdrachtgever de (Nederlandse) opdrachtnemer tijdig informeert dat de VOB/B van toepassing is en daarmee de mogelijkheid biedt kennis te nemen van deze bepalingen. Het toezenden van het VOB/B in tekstvorm is tussen ondernemers niet dwingend noodzakelijk. Ik adviseer daarom Nederlandse aannemers dringend om zich goed op de hoogte te stellen van de kenmerken van de VOB/B. En wel vóórdat ze ermee instemmen dat de VOB/B van toepassing wordt verklaard. Let op: Wanneer de VOB/B als geheel een integraal bestanddeel vormt van de bouwovereenkomst tussen twee aannemersbedrijven, dan vindt er in geval van een gerechtelijk geschil geen juridische toetsing van de VOB/B meer plaats.

Werknemers melden in het kader van het “Arbeitnehmer-Entsendegesetz”

Een buitenlandse (en dus ook Nederlandse!) bouwonderneming, die bij de uitvoering van bouwopdrachten in Duitsland werknemers in zet, is in het kader van  het “Arbeitnehmer-Entsendegesetz” verplicht om de bouwplaats en de werknemers die daar werk uitvoeren vóór het begin van de bouwwerkzaamheden bij de Duitse douane aan te melden. Bovendien dienen vertalingen van de arbeidsovereenkomsten, loonstroken en urenstaten van de werknemers op de bouwplaats aanwezig te zijn. En last but not least dient het Nederlandse bouwbedrijf over een Duits adres te beschikken waar post van de Duitse douane bezorgd kan worden.

Eigenlijk is de bovengenoemde aanmelding een hele eenvoudige procedure. Maar toch heb ik in mijn dagelijkse praktijk al veel Nederlandse bouwondernemingen meegemaakt, die de meldingsplicht niet serieus hebben genomen. Als gevolg daarvan hebben ze behoorlijke boetes opgelegd gekregen door de Duitse douane. Ook bij het invullen van de aanmelding kunnen fouten worden gemaakt. Een voorbeeld uit de praktijk. Volgens het Arbeitnehmer-Entsendegesetz moet onder meer de achternaam, de voornaam en de geboortedatum van de betreffende werknemer aangegeven worden. Een Nederlandse aannemer meldt zijn werknemer Jan Jansen vervolgens aan als J. Jansen, geboren op 01-01-1965 aan. Resultaat: een foutieve aanmelding. Voornamen dienen namelijk uitgeschreven te worden. De Nederlandse gewoonte om voornamen af te korten wordt door de Douane niet als excuus aanvaard. Wie op de Duitse markt actief is behoort volgens de Duitse overheidsinstanties de wettelijke regels te kennen. En daarmee komen we tot een volgend belangrijk cultuurverschil. Duitse overheidsinstanties zijn van mening dat regels er zijn om nageleefd te worden. Zoiets als een gedoogbeleid bestaat er in Duitsland niet. Het begrip „gedoogbeleid“ als zodanig kan niet eens in het Duits vertaald worden.

De bouwvoorheffingsregeling, oftewel de 15%-regeling

Bent u voornemens in Duitsland bouwprestaties uit te voeren? U vraagt zich nu waarschijnlijk af wat bouwprestaties zijn. Onder dit juridische begrip vallen alle werkzaamheden die aan de bouw, de restauratie, het onderhoud, een verandering of de verwijdering van bouwwerken gerelateerd zijn. Wanneer u dergelijke werkzaamheden wilt uitvoeren, dan doet u er goed aan vóór het begin van het bouwproject een zogenaamde “Freistellungsbescheinigung” aan te vragen bij het Finanzamt Kleve. In het Nederlands heet dit vrijstellingsverklaring. En let goed op bij het invullen van de aanvraag. De gegevens die u invult moeten overeenstemmen met de aangaven die u in het kader van het Arbeitnehmer-Entsendegesetz bij de douane doet (zie ook mijn weblog van 7 februari 2014). Wanneer u géén “Freistellungsbescheinigung” aan uw opdrachtgever voorlegd, dan is deze verplicht om een belastingpremie ter hoogte van 15% van het overeengekomen vergoeding plus omzetbelasting voor uw rekening af te dragen. Op deze manier worden eventuele belastingaanspraken van de Duitse belastingdient tegen de betreffende (buitenlandse) bouwonderneming gewaarborgd. Mocht het kalf reeds verdronken zijn, oftewel heeft de opdrachtgever de 15% al ingehouden en afgedragen, dan kunt u wel om teruggaaf van het afgedragen bedrag verzoeken. Dit kost echter tijd en geld. Want het kan weken, zo niet maanden duren totdat u het bedrag terug heeft en dit gaat ten koste van uw waardevolle liquiditeit.

De ambachtelijke vergunning (Handwerkskarte)

Wie een GmbH op wil richten moet zichzelf vooraf de vraag stellen of de bedrijfsomschrijving van de op te richten GmbH een ambacht betreft. Wanneer het bedrijf bijvoorbeeld elektrotechnische werkzaamheden uitvoert, dient er allereerst een aanvraag ter registratie in het Duitse register van ambachten (Handwerksrolle) te worden aangevraagd. Op zich is hier een Duitse “Meisterbrief” voor nodig, dat wil zeggen een afgeronde Duitse opleiding tot “Meister” in het betreffende ambacht. Nederlandse ondernemers beschikken meestal niet over een dergelijke opleiding. Maar dit is geen reden tot ongerustheid: Met behulp van de zogenaamde EG-verklaring omtrent de vakbekwaamheid van de Nederlandse Kamer van Koophandel kunt ook u een aanvraag tot registratie in de Handwerksrolle indienen. Wanneer de registratie heeft plaatsgevonden, ontvangt de GmbH van de bevoegde instantie (Handwerkskammer) een bewijs van inschrijving, ook wel Handwerkskarte genoemd. Let op: Wie in Duitsland ambachtelijke werkzaamheden verricht zonder in het bezit te zijn van een dergelijke Handwerkskarte wordt gezien als “zwartwerker”. Met alle gevolgen van dien…

Heeft u vragen over het thema “bouwen in Duitsland”? Heeft u ondersteuning nodig bij het aanvragen van de “Freistellungsbescheinigung”, bij het terugvorderen van de afgetrokken 15% belastingpremie of bij het aanmelden van uw werknemers bij de Duitse douane? Aarzel dan niet om even contact met ons op te nemen.